De Fiscale oudedagsreserve – de FOR

NIEUWS – Per 1 januari 2023 wordt de FOR afgeschaft. Je kunt voor het laatst in de aangifte IB 2022 een dotatie aan de FOR toepassen. De afwikkeling van een opgebouwde FOR blijft ongewijzigd. 

———————————————–

Als ZZP’er heb je waarschijnlijk al wel eens over de fiscale oudedagsreserve, ook wel FOR, gehoord. Maar wat is deze FOR nou precies en hoe gaat dit in z’n werk? In dit artikel proberen we dit duidelijk voor je uit te leggen.

Als je ondernemer bent voor de inkomstenbelasting, voldoet aan het urencriterium zzp en heb je aan het begin van het kalenderjaar nog niet de AOW-leeftijd bereikt, dan mag je jaarlijks een deel van je winst reserveren voor de FOR. Over het deel dat je reserveert hoef je in dat jaar geen inkomstenbelasting te betalen.

Deze reservering zorgt dus voor een uitstel van de belastingheffing over het deel dat je reserveert in het betreffende jaar. Op korte termijn levert dit dus een voordeel op. Het deel dat je reserveert hoef je niet perse opzij te zetten, het is namelijk een “boekhoudkundige” reservering van een deel van je winst.

Het opbouwen van de oudedagsreserve

Jaarlijks mag je een percentage van de winst die je hebt gemaakt toevoegen aan de FOR. Het percentage kan jaarlijks verschillen. Ook geldt er een maximum dat je jaarlijks mag reserveren.

Over de afgelopen jaren gelden de volgende percentages en maximum reserveringen:

Jaar Max. toevoeging aan FOR Maximale reservering
2022 9,44% € 9.632
2021 9,44% € 9.395
2020 9,44% € 9.218

De reserveringen voor je fiscale oudedagsreserve zijn boekhoudkundige reserveringen. Je hoeft dit geld dan ook niet daadwerkelijk opzij te zetten, maar je kunt dit bijvoorbeeld gewoon in je onderneming laten zitten en gebruiken voor investeringen. Het is wel veilig om deze reserveringen te sparen gezien de FOR een spaarpot voor later is.

Ooit moet je afrekenen over de FOR, of voor de totale waarde van de FOR een pensioenproduct/lijfrente kopen. Als al het geld dan naar privé onttrokken en uitgegeven is of als het geïnvesteerd is in een bedrijfbus die uiteindelijk geen waarde meer vertegenwoordigd, dan kun je in de problemen komen als je met de fiscus moet afrekenen wanneer de FOR vrijvalt bij bijvoorbeeld het staken of verkopen van de onderneming. Je moet in dat geval dan inkomstenbelasting betalen over het gehele bedrag dat je in de loop der jaren hebt opgebouwd.

Om deze reden stelt de fiscus dan ook de voorwaarden dat je ondernemingsvermogen nooit lager mag zijn als de fiscale oudedagsreserve. De fiscus wil er zeker van zijn dat je de uitgestelde belasting straks ook daadwerkelijk kunt betalen. De storting in de oudedagsreserve is daarom beperkt tot de zekerheden die je aan de fiscus kunt bieden. Daarbij gaat het om het ondernemingsvermogen, dat eigenlijk hetzelfde is als het eigen vermogen.

Hoe werkt de jaarlijkse reservering?

De jaarlijkse toevoeging aan de FOR moet je verminderen met eventuele pensioenpremies die je al van de winst hebt afgetrokken. Als voorbeeld: Stel dat je een winst hebt behaald van € 50.000, dan mag je 9,44% reserveren en toevoegen aan de FOR, in totaal dus € 4.720. Als je echter al € 1.000 aan pensioenpremies van je winst hebt afgetrokken (bijv. bij de verplichte pensioenregeling bij schilders), dan mag je nog maar € 3.720 reserveren voor de FOR. Over dit deel hoeft je dan geen inkomstenbelasting te betalen in dat jaar en bespaar je dus op de te betalen inkomstenbelasting.

Houd er wel rekening mee dat er ooit (bij het staken van de Fiscale oudedagsreserveonderneming of bij het bereiken van de 67-jarige leeftijd) moet worden afgerekend over de FOR en dat je inkomstenbelasting over de gereserveerde bedragen moet betalen.

De totale oudedagsreserve mag nooit boven je totale ondernemingsvermogen (kapitaal) uitkomen.

Wat doe ik uiteindelijk met de gereserveerde bedragen?

Fiscaal gezien is het een voordelige optie om (een deel van) de FOR af te storten in een lijfrenteproduct / pensioenrekening. Het deel dat je van de FOR gebruikt om een lijfrente te kopen valt in dat jaar vrij en is winst. Echter kun je de lijfrentepremie die je betaalt weer aftrekken in je aangifte inkomstenbelasting (je merkt dit dus nog niet in het betreffende jaar). De uiteindelijke inkomstenbelasting wordt dan pas betaald over de toekomstige lijfrente-uitkeringen.

Je kunt er voor kiezen een lijfrente af te sluiten bij een hierin gespecialiseerde verzekeraar maar je kunt ook zelf een lijfrentebankrekening openen (het zogenaamde banksparen, vraag hiervoor naar de voorwaarden bij je bank).

Mag ik de opgebouwde fiscale oudedagsreserve tussendoor ook afstorten op een pensioenrekening?

Het is mogelijk om de opgebouwde FOR tussentijds af te storten in een pensioenproduct zoals een lijfrenterekening. Stel dat je in je onderneming over de afgelopen jaren een FOR hebt opgebouwd van € 50.000 euro en je hebt dit geld ook op de spaarrekening staan in je onderneming, dan is het interessant om dit bedrag af te storten. Wel kun je er vanaf dat moment niet meer bij tot aan je pensioen.

Een voorbeeld van een lijfrenterekening is de pensioenrekening van Brand New Day. Op deze rekening kun je opgebouwde fiscale oudedagsreserve afstorten om het daar tot aan je pensioen op te laten staan.

Het staken van de onderneming

Als je de onderneming staakt, bijvoorbeeld door ouderdom, verkoop of gewoon omdat je de onderneming wil beëindigen, wordt je oudedagsreserve opgeheven. Alle bedragen die je gereserveerd hebt en waar je dus uitstel van belastingheffing over heeft gekregen, worden nu bij je winst opgeteld en moet je dus inkomstenbelasting over betalen. Je mag er in dat geval ook voor kiezen om een deel van je FOR om te zetten in een lijfrente waardoor je dus niet direct over de gereserveerde bedragen af hoeft te rekenen. Lees hier en hier meer over op de site van de belastingdienst.